Je zou bijna zeggen; een vluchteling heeft een kunstenaar nodig om zijn verhaal te vertellen. Om te spreken in een taal die de vluchteling zelf niet spreekt maar die wel raakt. Die beeldend verteld over wat er gebeurde en hen overkomt. Wat enorm van belang is bij dat vertellen is dat het met een motief wordt verteld om te helpen. Om de situatie te verlichten of te veranderen. Een kunstenaar die alleen werkt maakt over vluchtelingen omdat de financiele bijkomstigheid gunstig is, is niet goed.

Naast dat kunstwerken over vluchtelingen een gespreksopener kan zijn voor de buitenstaander, heeft het ook die functie voor de vluchteling zelf. Een werk over hun situatie rakelt herinnering op en maakt ruimte om te delen over persoonlijke ervaringen.

Het is onmogelijk om de gehele vluchtelingencrisis te vangen in een kunstwerk. Het is een veelzijdige en complixe situatie omdat het gaat over mensen met elk een persoonlijk verhaal. De zorg bij het maken van werk is dus niet of het werk volledig gevangen wordt, maar ik denk dat het van belang is dat het werk over mensen blijft gaan. Zo lijkt dat bij het werk van Richard Mosse mis te gaan. Tussen hem en de vluchteling lijkt een zichtbare afstand die meewerkt aan het onmenselijken van de vluchteling; en juist dat is al het probleem bij deze groep mensen. Ai Weiwei daarin tegen lijkt daar meer in te slagen. Door de keuzes die hij maakt, zoals het sluiten van zijn tentoonstelling in een land waarbij de regelgeven rondom vluchtelingen ten nadele aangepast werd, lijkt hij te laten zien echt om de situatie te geven.

Ik denk dat het van belang is om niet alleen over vluchtelingen te spreken, allerlei conclussie te trekken, maar om met hen te spreken. Te luisteren en in gesprek te gaan. Want soms lijkt het dat we meer geven om het morale debat over kunstenaars die werk maken over vluchtelingen dan de vluchteling zelf. En dan vind ik dat er iets mis gaat.

conclusie